“İsmet Paşa’nın demiryolunun Sivas’a gelişinde yaptığı konuşma Cumhuriyet tarihinin en önemli belgelerinden birisidir. Konuşma oldukça kapsamlıdır. İsmet Paşa burada Cumhuriyet rejiminin tüm politikalarının milli mücadeleden başladığını ve bir bütünlük içinde devletçiliğe bağlandığını belirtmektedir. Demiryolu politikasını Cumhuriyet rejiminin tüm politikalarını bütünlüğe kavuşturan ana eksen olarak sunmakta, Cumhuriyetten önce yabancı sermayenin yerleştiği bu eksenin şimdi ancak 1924’den beri izlenen politika ile doldurulabildiğini, Cumhuriyet rejimi için bunu dışında bir çizginin söz konusu olamayacağını konuya çeşitli açılardan yaklaşarak anlatmaktadır. Açıklamalar içinde en çok vurgulana nokta, yabancı sermayenin Cumhuriyet rejimine karşı tutumunun, baştan beri Osmanlı yönetimine karşı olan tutumundan çok farklı olduğudur. Yabancı sermayeye karşı Cumhuriyet yönetiminin değil, Cumhuriyet yönetimine karşı yabancı sermayenin tavrı olumsuzdur. Çünkü Cumhuriyet ile dış çevrelerin temel politika değerlendirmeleri tamamen farklıdır. Cumhuriyet rejimi için en ağırlıklı alanlar olan milli savunma ve demiryolları, dış çevrelere göre Türkiye ekonomisini mali sıkıntıya sürükleyen nedenlerin başındadır. Bu anlayış farklılığının sonucu açıktır: Türkiye ekonomide dışa güvenmek yerine kendi kaynaklarından destek almak zorundadır. İzlenecek politika devletçilik olacaktır. İsmet Paşa’nın Sivas konuşması bunu belgeleyen ve 1930 yılının özellikleri içinde kurulmuş olan Cumhuriyetçi Serbest Fırka karşısında yapılmış bir tartışma havası içinde sunulmuştur. Ekonomi ve yönetim anlayışı henüz belirginlik kazanamamış olan Serbest Fırka’yı, bu konuşma, Cumhuriyet yönetiminin ana çizgilerini eleştiren bir karşı “taraf” gibi kabul etmektedir. İki tarafın baş sözcüleri arasındaki tartışma birkaç ay sonra TBMM’nde daha net biçimde yapılacaktır”. Prof. Dr. Bilsay Kuruç